خودروهای بی کیفیت منتظر سرنوشت پراید باشند - وبلاگ دیجی سافت

به گزارش وبلاگ دیجی سافت، استاندارد همه جای زندگی ما وجود دارد. از کیفیت غذایی که میل می کنید تا خودرو و کالاهای دیگری که مصرف می گردد. آنقدر سیطره استاندارد گسترده است که اگر یک روز این موارد را در نظر نگیریم، مسائل زیادی برای مان به وجود می آید.

فرض کنید نظارت استاندارد بر فراوری بنزین و خودرو برداشته شود، همین دو مورد چه بلایی می تواند سر کشور بیاورد.

شاید واردات برنج و ذرت آلوده هنوز در ذهن بسیاری از افراد همچنان تداعی شود. اگر هم فراموش شده، موضوع کیک های آلوده قابل دسترس تر است و در همه این مراحل سازمان ملی استاندارد بود که باید با این موضوعات برخورد کند.

در طول سال های پس از انقلاب، مردان زیادی وارد این سازمان شدند و هرکدام از یک تا هشت سال بر جایگاه این سازمان تکیه زدند، اما نیره پیروز بخت اولین زنی است که راهبری سازمان استاندارد را بر عهده گرفته است.

پیروز بخت پس از 10 رئیس مرد در سازمان ملی استاندارد به این سمت در سال 92 منصوب شد و به کار خود ادامه می دهد. رئیس سازمان ملی استاندارد دیروز ضمن بازدید از بخش های مختلف موسسه جام جم، گفت و گویی با خبرنگار ما داشت که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

فضای استاندارد ایران در یک دهه گذشته تغییر زیادی داشته و آنالیز ها نشان می دهد مقاومت هایی در بخش های مختلف با استانداردهای جدید وجود داشته و دارد. اکنون فضای استانداردسازی در کشور چگونه است و چه چشم اندازی در این حوزه پیش بینی می کنید؟

مبحث استانداردسازی در 10سال گذشته زمانی که آغاز شد رویکرد نوینی داشت و کشورهای پیشرفته در قرن حاضر میلادی آن را پیاده نموده بودند اما این موضوع هنوز در ایران اجرا نشده بود. از ابتدای سال 2000 میلادی رویکرد استانداردسازی در دنیا تغییر کرد اما ایران در راستا بازمانده بود و درنهایت در کشور تصمیم گرفته شد تا مطالعات صورت گرفته در زمینه استاندارد در ایران رنگ و لعاب دیگری به خود بگیرد. بر همین اساس طرحی در مرکز پژوهش های مجلس ارائه شد. مرکز پژوهش های مجلس هم روی این موضوع کار کرد و من هم این موضوع را پیگیری می کردم. چون طرحی که به آن مرکز فرستاده شده بود به عنوان پیش نویس قانون محسوب می شد. رویکرد نوین را که مطرح کردم منوط به طرح تغییر نام و ساختار سازمان ملی استاندارد بود. این طرح در سال 88 در مرکز پژوهش های مجلس آنالیز شد، بعد از آن هم در کمیسیون های مختلف مجلس مورد بحث نمایندگان نهاده شد اما مجلس وقت مقاومت های زیادی داشت تا این که آنالیز به مجلس نهم و در نهایت مجلس دهم سپرده شد. پس از کش و قوس های فراوان و آنالیز های لازم در سال 95، مجلس تصویب کرد رویکرد استاندارد تغییر کند که در شورای نگهبان به کش و قوس هایی خوردیم. البته رویکرد نوین استاندارد برای خیلی ها ناشناخته بود. (آذر سال 95نمایندگان مجلس مصوب کردند موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به نام سازمان ملی استاندارد تغییر کند و فعالیت خود را با این نشان ادامه دهد.)

رویکرد نوین استاندارد در چه حوزه هایی ورود می نماید؟

در رویکرد نوین چهار محور مورد توجه است؛ یکی محور استانداردسازی است که زیربنای خود مفهوم استانداردسازی در کشورهای مختلف است و در بخش تدوین استانداردها و ارزیابی انطباق تاکید دارد. محورهای بعدی هم تایید صلاحیت و اندازه شناسی است. به همین دلیل به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت که در آن موقع مرحوم آیت ا... هاشمی شاهرودی ریاست این مرکز را برعهده داشتند. نظارت و آنالیز شخص آقای هاشمی شاهرودی باعث شد این کار در نهایت در سال 96 به نتیجه برسد.با این تفاسیر ما باید دوران گذار را طی کنیم. در این زمان نگاه سنتی به استاندارد باید تغییر کند و رویکرد نوین در جامعه اجرا شود اما متاسفانه این نگاه هنوز در خیلی از موارد جا نیفتاده است. آن چیزی که در صحبت های اولیه مطرح شد که مقاومت هایی وجود دارد یا استاندارد برخورد انفعالی داشته باشد ناشی از همین نگاه است. در کشورهای پیشرفته استاندارد جزو زندگی مردم است. من در مطالعاتی که انجام داده ام کشورهای زیادی را آنالیز کردم. آلمان در سند 2020 سه محور را تنظیم نموده بود که از این سه محور دو محور به استاندارد و کیفیت وابسته بود. یک مورد آن جلوگیری از خام فروشی بود که ما اکنون با این خطر روبه رو هستیم. خیلی از دولتمردان، نمایندگان مجلس، کارشناسان و تحلیلگران موضوع خام فروشی را مطرح می نمایند که با این پدیده مقابله شود. آلمان این مورد را به عنوان یک سند راهبردی 2020 درنظر گرفته بود که از خام فروشی جلوگیری شود و ایجاد ارزش افزوده در دستور کار قرار گیرد. توجه آلمان به استانداردهای فرآیندی بود که همین موضوع باعث شد آنها را وارد دوره دیگری کند. آنها اکنون به مرحله فرآیندمحوری رسیدند و روی رقابت پذیری تمرکز دارند. طی چند سال گذشته هم ما در ایران توانستیم اقداماتی را انجام دهیم. در خصوص موضوعاتی هم که شما اشاره کردید باید بگویم که ما نمی خواستیم تنهایی وارد شویم. به عنوان مثال در بحث استاندارد خودرو بیاییم بگوییم، خودروساز، ما استاندارد تعریف کردیم و باید آن را پیاده کنی که اجرا نمی شود. سازمان ملی استاندارد رویکرد خود را در اجرای استانداردها تغییر داد و برنامه و سند راهبردی خود را طوری تعریف کرد که همه دستگاه ها پای کار بیایند. در خصوص صنعت غذایی اتفاق خاصی افتاد و در سال های اخیر موضوع از مزرعه تا سفره را ما پیگیری می کنیم. این رویکرد، فرآیند محوری است. به این صورت که یک سازمان خاص مسؤولیت همه را به عهده ندارد. ما با وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و درمان ارتباط خوبی داریم. هفته گذشته جلسه ای گذاشتیم برای نمونه برداری نهاده های دامی. آنها معتقدند نمونه برداری هماهنگ و از یک کالا باشد. ما باید سعی کنیم مفهوم استاندارد را فقط از نظر سازمان ملی استاندارد نبینیم.

مهم ترین موضوعی که در بحث سازمان ملی استاندارد آمده، ماده3 است. این ماده می گوید:همه دستگاه ها و نهادهای اجرایی موظفند استانداردها و ضوابط فنی قابل قبول خودشان را تبدیل به استاندارد نمایند و به سازمان ملی استاندارد تحویل دهند. در سازمان هم آنها را یا تایید می نمایند یا برای آنها مقررات فنی تدوین می شود. از گذشته هم استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد تدوین نمی شد اما این نگاه همواره بود که ما خودمان استاندارد را تعریف می کنیم. ماده3 معین کرد سازمان های دولتی خودشان باید استانداردهای لازم را تعریف نمایند، پس از آن برای هماهنگی با سایر دستگاه ها همکاری و هماهنگی به عمل آید. ماحصل آن هم استاندارد ملی ایران شود که برای همه لازم الاجرا باشد.

انتقادهای زیادی به استاندارد خودروسازان مطرح است. اکنون کارخانه های فراوریی استانداردها را رعایت می نمایند؟ اگر رعایت ننمایند، چه اتفاقی برایشان می افتد؟

در سال98 برنامه ای در شورای عالی استاندارد تصویب کردیم که آغاز آن از رده خارج شدن خودروهای پراید و پژو 405 از خط فراوری بود. این برنامه به همین صورت ادامه پیدا می نماید. اگر استانداردهایی را که برایشان تدوین شده، اجرا نکردند باید منتظر برخورد قانونی باشند. برخورد ما هم با یاری نهادهای قضایی است و کارشناسان سازمان ملی استاندارد به عنوان ضابط قضایی معرفی می شوند. اگر کالایی غیراستاندارد فراوری شود و کارشناسان سازمان ملی استاندارد این موضوع را مشاهده نمایند می توانند برخورد اولیه را با آن واحد فراوریی برای توقف فراوری انجام دهند و در مرحله بعد قوه قضاییه ورود خواهد نمود. دادستان ها و قوه قضاییه همواره یاری سازمان ملی استاندارد بودند.

با خروج دو خودرو از خط فراوری دیگر خودروی غیر استاندارد در کشور فراوری نمی شود؟

در این مرحله فقط پراید و پژو 405 استاندارد نبودند.

یعنی سازمان در حال غربالگری است؟

بله. ما گام به گام جلو می رویم. یک سری کالاها معین است. به عنوان مثال در حوزه سلولزی اگر کسی یک دستمال کاغذی نامرغوب استفاده کند دیگر سراغ آن نمی رود اما موضوع درباره خودرو کمی متفاوت است. خودرو مجموعه ای از هزاران قطعه است که همه آنها از واحد فراوریی تا محصول نهایی باید مورد آنالیز قرار گیرد. باید همه این موارد در نظر گرفته شود که چرا استاندارد در فراوری آن قطعه رعایت نشده است. از این رو برنامه زمان بندی را برای همین دادیم.

برنامه زمان بندی چه زمانی تمام می شود؟

این برنامه ادامه دار است. ما برای یک خودرو که تصمیم گیری نمی کنیم و هرکدام باید جداگانه مطرح شود. البته نمی خواهم در خصوص خودروی خاصی صحبت کنم و هر بار که این رخ داده، جنجالی را شاهد بوده ایم. در برنامه زمان بندی گفته شده بعد از پژو405 و پراید فلان خودرو تا زمانی که برای آن معین شده باید به استانداردهای لازم برسد. اگر خودروها طبق زمان بندی به استانداردهای سازمان ملی استاندارد نرسند، باید از خط فراوری خارج شوند. ماسال 97، استاندارد 85گانه را پیاده کردیم و در سال98 با در نظر دریافت این استانداردها دو خودرو را از رده فراوری خارج کردیم. ما با فرض این که خودروها استانداردهای 85گانه را دارند، اجازه فراوری می دهیم. خودروسازان خودشان را برای استانداردهای 85گانه آماده کردند و سازمان ملی استاندارد باید در این زمینه صحه گذاری کند. البته هنوز هم مواردی است که ما نگران هستیم و آن هم در بحث تقلب است.

در کدام بخش بیشتر تقلب وجود دارد؟

وسایل بازی، وسایل تفریحی، در بخش خدمات تقلب وجود دارد. البته قبلا تقلب در حوزه غذایی زیاد مشاهده می شد اما اکنون کمتر شده است. دلیل کاهش آن هم افزایش نظارت دستگاه هایی مانند وزارت بهداشت و سازمان استاندارد است. اکنون هم یک طرح همه جانبه در حوزه غذایی داریم که در شورای عالی استاندارد به ریاست معاون اول رئیس جمهوری به تصویب رسید که مربوط به سند یکپارچگی غذاست که ایمنی، کیفیت، حلیت و اصالت را شامل می شود. این چهار مؤلفه را در سند یکپارچگی غذا می آوریم که باعث کاهش تقلب در این حوزه است. اما در حوزه لوازم خانگی و روغن موتور نگرانی هایی داریم که همکاری دستگاه های دیگر را می طلبد. اکنون کالا با نام های مشابه خارجی وارد می شود و بدون اصالت است.

به نظر شما دلیل آلودگی هوا، آلاینده بودن خودروهاست یا مازوت سوزی؟

این سؤال را از ما نپرسید. قانون هوای پاک این بار را از دوش ما برداشته است. قانون هوای پاک می گوید سازمان محیط زیست مسؤول این حوزه است و سازمان استاندارد و وزارت نفت باید در این زمینه همکاری داشته باشند. آنها باید گزارش دهند و وارد حیطه کاری آنها نمی شوم.

چندی پیش فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که یک پدر و فرزند از جایگاه تله کابین به پایین پرتاب می شوند و رسانه های خارجی بسیار روی این موضوع مانور دادند که تجهیزاتی که در ایران استفاده می شود ایمنی و استاندارد لازم را ندارد. نظرتان در این مورد چیست؟

بعضی از لوازم و تجهیزات مربوط در این زمینه ایمنی لازم را ندارد و ما هم مجوزی برای فعالیت ندادیم. متاسفانه فعالیت آنها توسط پیمانکار انجام می شود. از مجموع 44 تله کابین در کشور حدود 26 مجموعه بدون مجوز هستند که برای برخورد با این متخلفان هم دادستانی ورود نموده است.

شما با تخلفات درون سازمانی چه برخوردی دارید؟ تخلف درون سازمانی آیا بخشی از نگرانی شما در این سازمان است؟

همه فرآیندهایی که انجام می شود سامانه ای شده و اگر اتفاقی بیفتد که بین واحد فراوریی و مسؤول رسیدگی و تایید نماینده استاندارد هماهنگی صورت بگیرد بازرسان سریعا متوجه خواهند شد. اکنون بازرسی ما به این صورت نیست که بخواهیم فقط از واحد فراوریی نمونه دریافت کنیم بلکه از کالایی که مستقیما در دست مردم است نمونه برداری صورت می گیرد. به دلیل نظارت گسترده در این زمینه کسی جرات تخلف ندارد. با طرح طاها سازمان استاندارد، محصولات موجود در بازار کنترل می شود و به هزینه خودمان به آزمایشگاه ارسال می کنیم. اگر تخلفی صورت بگیرد نام فرد تایید نماینده معین خواهد شد که در این صورت مسؤول کنترل کیفیت واحد فراوریی نیز مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

یک زمانی تنها نشان استاندارد در کشور لوگوی درج شده روی کالاها بود اما اکنون سیب سلامت و لوگوهای دیگر نیز در کنار آرم استاندارد دیده می شود. این هم پوشانی در یک حوزه کاری تلقی می شود یا خیر؟

پروانه ساخت یا سیب سلامت بر اساس مقررات وزارت بهداشت صادر می شود اما مجوز سازمان استاندارد فقط به بحث کیفیت بر نمی شود. بعضی کالاها دارای استاندارد اجباری و بعضی دارای استاندارد اختیاری هستند. دستگاه هایی که می توانند استاندارد را به عنوان اختیار دریافت نمایند از واحدهای دیگر مانند وزارت صمت، وزارت بهداشت یا دستگاه دیگر مجوز فعالیت را دریافت کردند. مجوز به این معناست که شرایط فراوری برای آنها فراهم بوده است. در کشورهای دیگر اینطور نیست که سازمانی به نام سازمان ملی استاندارد داشته باشند. آنها قوانین حمایت از حقوق مصرف نماینده دارند که اگر فراوری نماینده کالای غیر استاندارد فراوری کند مشمول این قانون شده و جریمه های سنگینی را باید بپردازد.

وسایل گازسوز دارای استانداردهای لازم هستند؟ گفته می شود مصرف گاز در کشور افزایش یافته اما آنالیز ها نشان می دهد رشد مسکن نسبت به سال های گذشته رشد زیادی نداشته است. چرا با وجود این مصرف بالای گاز در بخش خانگی را مطرح می نمایند که نتیجه آن مازوت سوزی در نیروگاه هاست؟

بر مبنای قانون اصلاح الگوی مصرف، مصرف انرژی تابع ضوابطی است. سازمان ملی استاندارد هم با همکاری وزارت نفت برای استانداردسازی در این حوزه اقداماتی را انجام داده است. گزارش هایی را هم سازمان استاندارد به مسؤولان مربوط برای صنایع و لوازم انرژی بر داده است. لوازم انرژی بر همان مواردی هستند که به آن اشاره کردید. انرژی الکتریکی و سوخت فسیلی. در بخش صنایع، سیمان، ریخته گری، قند، شیشه جزو این صنایع هستند و همه این موارد را کنترل می کنیم.

جام جم چندی پیش درباره صنعت سیمان گزارشی تهیه کرد که حکایت از تحویل مازوت به صنایع داشت.

این موارد به ما ارتباطی ندارد. ما میزان سوخت را با میزان فراوری آنالیز می کنیم و طبق قانون گزارش های مربوط را ماهانه به وزارتخانه های نفت و نیرو و سازمان برنامه و بودجه ارسال می شود. برگردیم به سؤال مربوط به لوازم خانگی. از دهه 60 تحت پوشش استاندارد اجباری بودند و بارها اعلام کردم و باز هم تاکید می کنم که لوازم خانگی ایرانی دارای کیفیت بسیار بالایی است. در سال 82 زمانی که بحث الحاق ایران به سازمان تجارت دنیای مطرح شده بود و من روی این طرح کار می کردم در یک مصاحبه اعلام کردم اگر ایران به این سازمان بپیوندد لوازم خانگی و فولاد ایران به دلیل دنیای بودن استانداردهایشان آسیب نمی بینند.

در دهه های 60 تا 70 استانداردهای ایران بر اساس استانداردهای آمریکا بود که بعد بر محور استانداردهای اروپایی متمرکز شدیم. حتی با استانداردهای آمریکا هم لوازم خانگی ما در سطح بسیار خوبی بود. الان هم جزو لوازم انرژی بر نیستند. استانداردهای روز اروپا منطقی تر از آمریکاست. آمریکا استانداردها را طوری معین می نماید که برای صادرات دستش باز باشد اما برای واردات سختگیری زیادی دارد. آمریکا با استانداردها منطقی برخورد نمی نماید. اغلب استانداردهای اروپا مرجع استانداردهای ایزو است. ما هم استانداردهایمان بر مبنای ایزو است. افزایش میزان گاز را فقط در لوازم خانگی نبینید و بحث استفاده خانگی در موتورخانه ها هم در این زمینه نقش دارند.

محمدحسین علی اکبری - اقتصاد / روزنامه وبلاگ دیجی سافت